🧒🏻 Trẻ em không phải là những “bản sao nhỏ” của người lớn
Trong nhiều gia đình và trường học hiện nay, không ít trẻ em vẫn đang lớn lên trong một môi trường nơi mọi quyết định đều được áp đặt, từ việc ăn gì, học ở đâu, chơi với ai, thậm chí mơ ước điều gì – đều do người lớn chọn thay.
“Con còn nhỏ, con không hiểu gì đâu.”
“Nghe lời bố mẹ là tốt nhất.”
“Thầy cô nói rồi, cứ thế mà làm.”
Những câu nói ấy tưởng như vô hại, nhưng âm thầm tước đi tiếng nói và quyền được lựa chọn của trẻ em.
🎯 Vì sao phải lắng nghe trẻ trước khi quyết định thay các em?
✅ 1. Trẻ có cảm xúc, suy nghĩ và mong muốn riêng
Mỗi đứa trẻ là một cá thể độc lập với cảm nhận, ước mơ và nhu cầu riêng. Lắng nghe các em không phải là chiều chuộng, mà là thể hiện sự tôn trọng.
✅ 2. Lắng nghe giúp trẻ phát triển sự tự tin và kỹ năng sống
Khi trẻ được tham gia vào các quyết định của chính mình, các em sẽ học được cách suy nghĩ độc lập, phân tích và chịu trách nhiệm – những kỹ năng vô cùng cần thiết cho tương lai.
✅ 3. Tránh gây tổn thương tâm lý lâu dài
Việc thường xuyên bị bác bỏ ý kiến hoặc áp đặt các quyết định có thể khiến trẻ mất động lực, cảm thấy bản thân không có giá trị, và dần thu mình, thậm chí phản kháng tiêu cực.
🧠 Người lớn có thể lắng nghe trẻ như thế nào?
👂 Lắng nghe chủ động:
Tạm ngừng việc đang làm, nhìn vào mắt trẻ khi các em đang nói.
Không ngắt lời, không “sửa sai” hay giảng đạo khi trẻ đang chia sẻ.
Dùng những câu như:
“Con đang cảm thấy… đúng không?”
“Ý con là…?”
“Con nghĩ sao nếu…?”
❓ Đặt câu hỏi để hiểu, không phải để kiểm soát:
🤝 Trao cho trẻ cơ hội tham gia vào quyết định:
Cho phép trẻ đưa ra lựa chọn phù hợp với độ tuổi (chọn quần áo, sắp xếp thời gian học – chơi, chọn câu lạc bộ, v.v.)
Nếu có ý kiến khác, hãy giải thích rõ ràng, cùng thảo luận chứ không ép buộc.
💡 Không phải mọi điều trẻ nói đều đúng – nhưng mọi ý kiến đều cần được tôn trọng
Lắng nghe trẻ không có nghĩa là để trẻ làm mọi thứ theo ý mình, mà là tạo cơ hội để các em bày tỏ, học cách cân nhắc và lớn lên trong sự tôn trọng.
Một đứa trẻ được lắng nghe hôm nay sẽ là một người biết lắng nghe và tôn trọng người khác ngày mai.
💬 Kết luận
Quyết định thay trẻ có thể nhanh hơn, dễ hơn – nhưng không phải lúc nào cũng đúng hơn.
Trẻ em cần được lắng nghe để học cách trưởng thành. Và người lớn cần học cách dừng lại, lắng nghe để không vô tình biến tình yêu thành kiểm soát.
“Hãy lắng nghe trẻ – vì những điều nhỏ nhặt hôm nay chính là nhân cách lớn mai sau.”