🗣️ Ý kiến của trẻ em – không phải điều nên được “cho phép”, mà là điều cần được tôn trọng
Theo Công ước Liên Hợp Quốc về Quyền Trẻ em, Điều 12 quy định rõ:
“Trẻ em có quyền được tự do bày tỏ ý kiến của mình trong tất cả các vấn đề liên quan đến trẻ, và ý kiến của trẻ cần được xem xét một cách nghiêm túc phù hợp với độ tuổi và mức độ trưởng thành của trẻ.”
Điều đó có nghĩa là mọi trẻ em – không phân biệt tuổi tác, giới tính hay hoàn cảnh – đều có quyền được nói lên suy nghĩ, cảm xúc và quan điểm của mình. Đây là một quyền cơ bản, không thể bị xem nhẹ hay bỏ qua.
❗Vì sao quyền được biểu đạt ý kiến lại quan trọng?
✅ Thể hiện sự tôn trọng nhân phẩm của trẻ
Khi được lắng nghe, trẻ cảm thấy bản thân có giá trị, được công nhận như một thành viên thực thụ trong gia đình và xã hội.
✅ Khuyến khích tư duy độc lập và phát triển kỹ năng
Biểu đạt ý kiến giúp trẻ rèn luyện khả năng giao tiếp, tư duy phản biện, tự đánh giá và giải quyết vấn đề – những nền tảng thiết yếu cho cuộc sống trưởng thành.
✅ Góp phần vào quyết định đúng đắn hơn
Trong nhiều tình huống, quan điểm của trẻ phản ánh trải nghiệm thực tế, từ đó giúp người lớn đưa ra các quyết định công bằng, phù hợp và nhân văn hơn.
✅ Tăng cường sự gắn kết giữa trẻ và người lớn
Khi người lớn lắng nghe, trẻ sẽ mở lòng, tin tưởng và hợp tác nhiều hơn, tạo nên mối quan hệ lành mạnh trong gia đình, nhà trường và cộng đồng.
⚠️ Nhưng thực tế, nhiều trẻ em vẫn chưa được lắng nghe…
Trẻ bị ngắt lời, bị mắng khi nói lên ý kiến.
Nhiều quyết định liên quan đến trẻ (chọn trường, chọn ngành, học thêm, chơi với ai...) hoàn toàn thiếu sự tham vấn của chính các em.
Một số môi trường học đường hoặc gia đình vẫn duy trì kiểu ứng xử “trẻ con thì biết gì”, khiến trẻ e ngại, thu mình, và mất dần sự tự tin.
👂 Làm sao để đảm bảo quyền được biểu đạt ý kiến cho trẻ?
👨👩👧 Gia đình:
Chủ động hỏi ý kiến trẻ trong những vấn đề liên quan đến các em.
Không bác bỏ hoặc áp đặt, thay vào đó hãy thảo luận, phân tích và đồng hành.
Khen ngợi và khuyến khích trẻ khi các em biết bày tỏ chính kiến một cách tôn trọng.
🏫 Nhà trường:
Tổ chức các buổi sinh hoạt lớp, thảo luận nhóm để học sinh có không gian phát biểu.
Khuyến khích học sinh đưa ra ý tưởng, góp ý xây dựng lớp học, hoạt động ngoại khóa.
Lắng nghe phản hồi của học sinh về chương trình học, phương pháp giảng dạy.
🌍 Xã hội:
Xây dựng diễn đàn, cuộc thi, sự kiện cho trẻ thể hiện tiếng nói của mình về các vấn đề xã hội, môi trường, giáo dục...
Tham khảo ý kiến trẻ trong các chương trình, chính sách dành cho thiếu nhi.
💬 Kết luận
Lắng nghe ý kiến của trẻ không có nghĩa là làm theo tất cả, mà là thừa nhận quyền được suy nghĩ và thể hiện của các em. Khi quyền biểu đạt được bảo vệ, trẻ em sẽ trưởng thành trong sự tự tin, trách nhiệm và biết tôn trọng người khác.
“Mọi tiếng nói đều có giá trị – kể cả tiếng nói nhỏ bé nhất từ một đứa trẻ.”
“Hãy dạy trẻ lên tiếng – và chính chúng ta cũng cần học cách lắng nghe.”